Klima Santralleri

İklimlendirme Sistemleri Nedir? (HVAC)

İklimlendirme, kapalı bir ortamın sıcaklık, nem, hava temizliği ve hava hareketini insan konforu, sağlık veya endüstriyel bir süreç için istenen seviyelerde tutma işlemidir. Bu işlemi gerçekleştiren mekanik sistemlerin bütününe “iklimlendirme sistemi” denir.

İngilizce kısaltması olan HVAC, sistemin üç ana fonksiyonunu ifade eder:

• Heating (Isıtma)
• Ventilation (Havalandırma)
• Air Conditioning (Soğutma ve Nem Kontrolü)

Sistemin Temel Amaçları

• Sıcaklık Kontrolü:Ortamı kışın ısıtmak, yazın ise soğutmak.
• Nem Kontrolü (Nem Alma/Nemlendirme):Havadaki fazla nemi alarak veya kuru havaya nem ekleyerek ideal nem oranını (%40-60 arası) sağlamak.
• Hava Kalitesi ve Filtrasyon:Havadaki toz, polen, bakteri, virüs ve diğer zararlı partikülleri filtreleyerek temiz hava sağlamak.
• Hava Dolaşımı ve Dağıtımı:Temizlenmiş ve şartlandırılmış havanın mekanın her yerine eşit şekilde dağıtılmasını sağlamak.

Yaygın İklimlendirme Sistemi Türleri

İklimlendirme sistemleri, kullanıldıkları yerin büyüklüğüne, amacına ve bütçeye göre çok çeşitlidir. İşte en yaygın olanları:

1. Bireysel ve Küçük Ölçekli Sistemler (Konutlar, Küçük Ofisler)
• Split Klimalar:Türkiye’de en yaygın kullanılan tip. Bir dış ünite (kompresör ve kondenser) ve bir iç üniteden (evaporatör ve fan) oluşur. Sadece soğutma veya hem ısıtma hem soğutma (heat pump) yapabilen modelleri vardır.
• Multi-Split Klimalar:Tek bir dış üniteye birden fazla (genellikle 2 ila 8) iç ünitenin bağlanabildiği sistemlerdir. Her oda için ayrı bir dış ünite gereksinimini ortadan kaldırır.
• Pencere Tipi Klimalar:Tüm bileşenlerin tek bir kutu içinde olduğu ve pencereye veya duvara açılan bir boşluğa monte edilen eski tip klimalardır.
• Isı Pompaları (Heat Pumps):Soğutma çevrimini tersine çevirerek hem ısıtma hem de soğutma yapabilen verimli sistemlerdir. Özellikle ılıman iklimlerde popülerdir. Split klimaların çoğu aslında birer ısı pompasıdır.
2. Ticari ve Büyük Ölçekli Sistemler (Ofis Binaları, AVM’ler, Oteller, Hastaneler)
• VRF / VRV Sistemleri (Değişken Soğutucu Akışkan Debili):Multi-split sistemlerin gelişmiş bir versiyonudur. Tek bir dış üniteye onlarca, hatta yüzlerce iç ünitenin bağlanmasına olanak tanır. Her iç ünite bağımsız olarak kontrol edilebilir ve sistem, ihtiyaç duyulan kadar soğutucu akışkan göndererek çok yüksek enerji verimliliği sağlar. Oteller, ofis binaları ve plazalar için idealdir.
• Chiller (Soğutma Grubu) ve Fancoil Sistemleri:Çok büyük yapılar için kullanılır. Merkezi bir “chiller” ünitesi suyu soğutur. Bu soğuk su, borular aracılığıyla binaların içindeki fancoil adı verilen cihazlara gönderilir. Fancoiller, odadaki havayı bu soğuk su borularının üzerinden geçirerek soğutur ve odaya üfler. Isıtma için ise merkezi bir kazan (boiler) sıcak su üretir.
• Rooftop (Çatı Tipi) Paket Klimalar:Isıtma, soğutma ve havalandırma ünitelerinin tamamının tek bir “paket” halinde olduğu ve genellikle binanın çatısına yerleştirilen sistemlerdir. Özellikle tek katlı büyük mağazalar, sinemalar ve süpermarketler için uygundur. Hava kanalları ile şartlandırılmış havayı içeri dağıtırlar.
• Klima Santralleri (AHU – Air Handling Unit):Bir binanın “akciğerleri” olarak düşünülebilir. İçerisinde fanlar, filtreler, ısıtma ve soğutma bataryaları (serpantinler), nemlendiriciler gibi bileşenleri barındıran büyük metal kutulardır. Dışarıdan taze hava alıp filtreler, chiller’dan gelen soğuk su veya kazandan gelen sıcak su ile şartlandırır ve hava kanalları aracılığıyla tüm binaya dağıtır.

Sistem Seçiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Doğru iklimlendirme sistemini seçmek için şu faktörler göz önünde bulundurulmalıdır:

• Mekanın Büyüklüğü ve Mimarisi:Alanın metreküpü, oda sayısı, tavan yüksekliği, pencere sayısı ve yalıtım durumu.
• Kullanım Amacı:Konut, ofis, hastane, veri merkezi veya endüstriyel tesis gibi farklı alanların ihtiyaçları farklıdır.
• İklim Koşulları:Yaşanılan bölgenin yazları ne kadar sıcak, kışları ne kadar soğuk olduğu sistem tipini ve kapasitesini doğrudan etkiler.
• Enerji Verimliliği:Sistemin ilk yatırım maliyeti kadar, uzun vadedeki işletme (elektrik) maliyeti de çok önemlidir. SEER (Mevsimsel Enerji Verimlilik Oranı) ve SCOP (Mevsimsel Performans Katsayısı) gibi değerler sistemin ne kadar verimli olduğunu gösterir.
• Bütçe:İlk yatırım maliyeti ve işletme giderleri dengelenmelidir.
• Bakım ve Servis:Sistemin düzenli bakımının kolay ve ulaşılabilir olması önemlidir.